Choroby dziąseł: przyczyny i mechanizmy
Określanie przyczyn paradontozy i zapalenia dziąseł1,2
Przyjrzyj się bliżej przyczynom i mechanizmom tego schorzenia, ze szczególnym uwzględnieniem powodów, dla których zły stan higieny jamy ustnej jest główną przyczyną paradontozy1,2
Paradontoza jest powodowana przez płytkę nazębną1–4
- Paradontoza jest powodowana przez bakterie znajdujące się na granicy dziąseł, tworzące płytkę nazębną na osłonce nabytej1,3
- Bakterie tworzą płytkę nazębną, a pozostałości bakteryjne i endotoksyny uwalniane przez te bakterie, powodują stan zapalny w otaczających tkankach dziąsła, co określa się jako zapalenie dziąsła1,2,4
- Jeżeli płytka nazębna nie zostanie usunięta, z czasem ta reakcja zapalna może przejść w przewlekłą paradontozę, prowadzącą do postępującego niszczenia tkanek1,2
Progresja zapalenia dziąseł i paradontozy
Zapalenie dziąseł jest stanem odwracalnym, który rozwija się w zdrowych dziąsłach, gdy płytka nazębna wokół linii dziąsła wywołuje stan zapalny. Nieleczone przewlekłe zapalenie dziąseł może przekształcić się w przewlekłą paradontozę, powodując nieodwracalne zniszczenie tkanek przyzębia. Choć nie wszystkie przypadki zapalenia dziąseł mają charakter postępujący, to jednak może to dotyczyć niemal połowy osób dorosłych.2
Zdrowe dziąsła
Dziąsła bez stanu zapalnego i jakichkolwiek oznak paradontozy.Cechy:
- Bladoróżowe, twarde dziąsła
- Punkcikowate
- Mocno przylegające do zębów
- Ostre krawędzie
- Normalnie bez skłonności do krwawienia podczas szczotkowania lub sondowania
Zapalenie dziąseł
Odwracalne, indukowane płytką nazębną zapalenie dziąseł.2Cechy:
- Zmiana koloru dziąsła (zaczerwienione)
- Obrzęk krawędzi dziąsła i stępienie brodawek dziąsłowych
- Krwawienie przy sondowaniu i szczotkowaniu
- Głębokość szczeliny dziąsłowej przy sondowaniu nie przekracza 3 mm
- Przyleganie dziąsła pozostaje bez zmian
Przewlekła paradontoza
Nieodwracalne zniszczenie tkanek przyzębia spowodowane przewlekłym stanem zapalnym.2 Cechy:
- Dziąsła zmienione zapalnie
- Krwawienie przy sondowaniu i szczotkowaniu
- Zniszczenie nabłonka łączącego i utrata przylegania dziąseł (rzeczywiste kieszonki i recesja dziąseł umozliwia powstawanie kieszonek wokół zęba)
- Utrata kości zębodołu
- Ruchomość i dryfowanie zębów
Inne stany chorobowe dotyczące przyzębia
-
Rozrost (hiperplazja) dziąsła2
Powiększenie dziąsła wywołane podrażnieniem, płytką nazębną, kamieniem nazębnym, powtarzającym się tarciem bądź urazem, lub rosnącą liczbą przyjmowanych leków.
-
Ropień przyzębia2
Częste ostre zakażenie kieszonki przyzębia. Ropnie mogą być ostre lub przewlekłe i mogą być bezobjawowe, jeśli mają swobodny odpływ.
-
Martwicze wrzodziejące zapalenie dziąseł i martwicze wrzodziejące zapalenie przyzębia2
Martwicze wrzodziejące zapalenie dziąsełBolesne owrzodzenie brodawek międzyzębowych z widoczną na powierzchni owrzodzeń szarą tkanką martwiczą. Może to powodować utratę brodawek.
Często występuje wśród palaczy i pacjentów ze słabą higieną jamy ustnej; czynnikiem predysponującym może być również stres.
Martwiczo-wrzodziejące zapalenie przyzębiaJeśli dochodzi także do utraty przyczepu dziąseł, wówczas rozpoznaje się martwicze wrzodziejące zapalenie przyzębia.
-
Agresywna paradontoza2
Szybsza utrata przyczepu dziąseł niż w przewlekłej paradontozie. Występuje u 1 na 1000 pacjentów, którzy zazwyczaj są w wieku <35 lat, są poza tym ogólnie zdrowi, a stan ten często występuje także u innych osób z bliskiej rodziny pacjenta.
-
Paradontoza związana ze zmianami endodontycznymi2
Zmiany te mogą być osobne lub zlewne (łączne, wspólne) i mogą wywodzić się z dziąsła albo z wierzchołka zęba.
Obecny system klasyfikacji paradontozy
Opracowany w 1999 r. podczas Międzynarodowych Warsztatów nt. Klasyfikacji Chorób Przyzębia, aktualny system klasyfikacji paradontozy oparty jest na ośmiu kategoriach.2 W 2017 r. odbyły się nowe warsztaty nt. klasyfikacji; konsensus z tego spotkania został opublikowany w 2018 r.2
| Główne kategorie chorób w obecnej klasyfikacji paradontozy | |
| 1 | Choroba dziąseł |
| 2 | Przewlekła paradontoza |
| 3 | Agresywna paradontoza |
| 4 | Paradontoza jako przejaw choroby ogólnoustrojowej |
| 5 | Paradontoza martwicza |
| 6 | Ropnie przyzębia |
| 7 | Paradontoza związana ze zmianami endodontycznymi |
| 8 | Rozwój nabytych deformacji i innych dolegliwości |
Tabela na podstawie Brytyjskiego Towarzystwa Periodontologicznego, 20162
Czynniki ryzyka paradontozy można podzielić na dwie kategorie2
Modyfikowalne czynniki ryzyka
Miejscowe
- Płytka nazębna i kamień nazębny2,5
- Noszenie protez częściowych2
- Wady uzębienia, w tym kontakt otwarty i nawisający oraz słabo wyprofilowane wypełnienia2,5
- Czynniki anatomiczne, w tym nieprawidłowe ustawienie zębów, furkacje, rowki korzeniowe i zagłębienia oraz perły szkliwne 2,5
Ogólnoustrojowe
- Zły stan higieny jamy ustnej2
- Palenie tytoniu2
- Stres2
- Złe nawyki żywieniowe2
- Cukrzyca (niekontrolowana)2
- Przyjmowanie leków, które powodują suchość w jamie ustnej2
Działania ukierunkowane na modyfikowalne czynniki ryzyka, takie jak zły stan higieny jamy ustnej, mogą stanowić skuteczne postępowanie mające na celu poprawienie stanu zdrowia dziąseł, jak też wyników leczenia.
Niemodyfikowalne czynniki ryzyka
- Wywiad rodzinny i czynniki genetyczne2,5
- Pewne stany hormonalne, np. okres dojrzewania, ciąża lub menopauza6
- Podstawowy niedobór odporności2,5
Bariery u pacjentów związane z utrzymaniem zdrowia dziąseł
Trudno dostępne miejsca
- Wszelkie nieprawidłowości utrudniające czyszczenie zębów mogą przyczyniać się do gromadzenia płytki nazębnej.5,7 Dotyczy to na przykład następujących sytuacji:
- Nieprawidłowe ustawienie zębów5
- Wystające krawędzie wypełnień5
- Źle wyprofilowane wypełnienia5
- Niektóre typy protez zębowych5
- Tworzenie się kamienia nazębnego może powodować zatrzymywanie płytki nazębnej5
Pacjenci ignorują objawy i fachową poradę
Wczesne objawy choroby dziąseł mogą być ignorowane z wielu możliwych powodów:
- Brak świadomości znaczenia zdrowotnego dziąseł (przekonanie, że krwawienie z dziąsła jest „normalne”)
- Przekonanie, że zęby są ważniejsze od dziąseł
- Większa koncentracja na bieżących kwestiach kosmetycznych, a nie na możliwych przyszłych problemach, które mogą być wynikiem paradontozy
- Oczekiwanie od dentysty naprawienia problemów dotyczących dziąseł zamiast podejmowania proaktywnych działań w celu poprawienia stanu zdrowia własnych dziąseł
Pomóż swoim pacjentom w ich podróży do optymalnego stanu zdrowia dziąseł
Wpływ na jakość życia pacjenta
Dowiedz się, jaki wpływ ma paradontoza na codzienne życie pacjentów.
